Độc quyền là một khái niệm rất quen thuộc trong lĩnh vực kinh tế và nó có khả năng gây ra những tác động xấu đến thị trường nếu không được vận dụng đúng đắn. Vậy độc quyền là gì?
Nguyên nhân hình thành độc quyền là gì?
Độc quyền là một cấu trúc thị trường ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế. Vậy nguyên nhân hình thành nên trạng thái độc quyền là gì? Câu trả lời như sau:
Nguyên nhân hình thành độc quyền
Độc quyền là một cấu trúc thị trường có tác động đáng kể đến nền kinh tế. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến sự hình thành trạng thái độc quyền? Dưới đây là bốn nguyên nhân chính:
Các biện pháp kiểm soát độc quyền theo Luật Cạnh tranh
Nhằm kiểm soát được tình trạng độc quyền, nhà nước đã đưa ra các biện pháp để giải quyết vấn đề này trong Luật Cạnh tranh số 23/2018/QH14 như sau:
Độc quyền là gì? Ví dụ về độc quyền ở Việt Nam
Độc quyền là một trạng thái của thị trường trong lĩnh vực kinh tế học chỉ sự duy nhất mà trong thị trường đó chỉ có một người cung cấp sản phẩm, dịch vụ hoàn toàn không có sự gia nhập thị trường và không có bất kỳ sản phẩm, dịch vụ thay thế gần gũi nào. Tóm lại, độc quyền là thị trường không cạnh tranh.
Trong từ điển Tiếng Việt, độc quyền có nghĩa là “Đặc quyền chiếm giữa một mình”. Trong thị trường chỉ có một cá nhân hay tổ chức nắm giữ, cung cấp một sản phẩm, dịch vụ mà chỉ có duy nhất họ có và không có đối thủ cạnh tranh.
Trong tiếng anh, độc quyền là Monopoly có nguồn gốc từ ngôn ngữ Hy Lạp cổ đại. Trong đó, Monos nghĩa là “Một” và Polein có nghĩa là “Bán”.
Đây là hiện tượng chỉ có duy nhất một doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp chiếm vị trí độc tôn trong việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ nhất định nào đó mà họ có thể toàn quyền kiểm soát giá cả sản phẩm, dịch vụ nhằm tạo ra lợi nhuận tối đa và ngăn các đối thủ khác xâm nhập thị trường.
Các biện pháp kiểm soát độc quyền theo Luật Cạnh tranh
Nhằm kiểm soát tình trạng độc quyền, Luật Cạnh tranh Việt Nam đã quy định một số biện pháp cụ thể. Dưới đây là các biện pháp chính:
Thông qua những biện pháp này, Luật Cạnh tranh Việt Nam hướng tới việc bảo vệ sự cạnh tranh công bằng và ngăn chặn các hành vi lạm dụng vị trí độc quyền trong thị trường.
Kết luận, độc quyền có thể mang lại lợi ích cho doanh nghiệp thông qua việc tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro cạnh tranh. Tuy nhiên, nó cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực đến người tiêu dùng và nền kinh tế nói chung, như tăng giá sản phẩm và hạn chế sự đổi mới. Do đó, việc kiểm soát độc quyền là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và duy trì một môi trường cạnh tranh lành mạnh trong nền kinh tế.
Các ngành Nhà nước đang giữ độc quyền
Trong Nghị định 94/2017/NĐ-CP, nhà nước Việt Nam có đưa ra quy định về danh sách các ngành nhà nước giữ độc quyền như sau:
Hoạt động thương mại độc quyền nhà nước
Hàng hóa, dịch vụ phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn thực hiện cụ thể
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn thực hiện cụ thể
Sản xuất, mua, bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, vận chuyển quá cảnh
Xuất khẩu và nhập khẩu để sản xuất vàng miếng
Nhập khẩu (trừ trường hợp nhập khẩu để kinh doanh bán hàng miễn thuế)
Quản lý, nhập khẩu, xuất khẩu, mua, bán, bảo quản, bảo vệ hàng hóa thuộc Danh mục dự trữ quốc gia.
Pháo hoa và các dịch vụ liên quan đến pháo hoa
Sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, mua, bán, vận chuyển, tàng trữ
Thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội
Dịch vụ công ích bảo đảm an toàn hàng hải
- Vận hành hệ thống luồng hàng hải công cộng.
Dịch vụ công ích thông tin duyên hải
Quản lý, vận hành khai thác hệ thống đài thông tin duyên hải
- Dịch vụ thông báo tin tức hàng không;
Hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị do Nhà nước đầu tư
Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt; không bao gồm bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt
Hệ thống công trình thủy lợi, thủy nông liên tỉnh, liên huyện; kè biển
Quản lý, khai thác trong trường hợp giao kế hoạch
Dịch vụ lâm nghiệp tại rừng đặc dụng
Cung ứng (trừ khu rừng bảo vệ cảnh quan được Nhà nước cho tổ chức kinh tế thuê để bảo vệ và phát triển rừng, kết hợp kinh doanh cảnh quan, nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái - môi trường)
Xuất bản (không bao gồm hoạt động in và phát hành)
Dịch vụ công ích trong hoạt động phát hành báo chí
Trên đây là Độc quyền là gì? Nguyên nhân hình hành độc quyền. Chúng tôi mong rằng, qua bài viết bạn đã có thể hiểu thêm về độc quyền và các quy định của nhà nước về độc quyền. Nếu còn thắc mắc, độc giả vui lòng liên hệ 19006192 để được hỗ trợ, giải đáp chi tiết.
[Baohothuonghieu.com] Độc quyền là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực kinh tế, chỉ trạng thái thị trường mà trong đó chỉ có một doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp duy nhất cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ, không có sự cạnh tranh từ các đối thủ khác. Điều này có nghĩa là nhà cung cấp độc quyền có khả năng kiểm soát giá cả và sản lượng hàng hóa, dẫn đến việc tối đa hóa lợi nhuận mà không cần lo lắng về sự xuất hiện của các đối thủ cạnh tranh. Hiểu rõ về độc quyền là gì không chỉ giúp chúng ta nhận thức được những tác động của nó đối với nền kinh tế mà còn giúp định hình các chính sách quản lý và điều tiết thị trường hiệu quả hơn
Độc quyền là một khái niệm quan trọng trong kinh tế học, chỉ trạng thái thị trường mà trong đó chỉ có một nhà cung cấp duy nhất cho một sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó, không có sự cạnh tranh từ các đối thủ khác và không có sản phẩm thay thế gần gũi.
Trong tiếng Anh, thuật ngữ "độc quyền" được gọi là "monopoly," có nguồn gốc từ ngôn ngữ Hy Lạp cổ đại. Cụ thể, "monos" có nghĩa là "một," trong khi "polein" có nghĩa là "bán."
Độc quyền là hiện tượng xảy ra khi chỉ có một doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp duy nhất nắm giữ vị trí thống trị trong việc cung cấp một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể. Điều này cho phép họ kiểm soát hoàn toàn giá cả của sản phẩm hoặc dịch vụ đó, nhằm tối đa hóa lợi nhuận và ngăn chặn sự xâm nhập của các đối thủ cạnh tranh khác vào thị trường.
Theo Điều 4 của Nghị định 94/2017/NĐ-CP, Nhà nước Việt Nam thực hiện độc quyền đối với 20 loại hàng hóa và dịch vụ khác nhau, bao gồm:
Nghị định này quy định rằng chỉ những hàng hóa và dịch vụ thiết yếu mà Nhà nước cần kiểm soát liên quan đến quốc phòng, an ninh và lợi ích quốc gia mới được thực hiện độc quyền.
Tại Việt Nam, Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (EVN) là một ví dụ điển hình về độc quyền trong lĩnh vực truyền tải điện. EVN kiểm soát toàn bộ hệ thống điện quốc gia và các công ty khác muốn hoạt động trong lĩnh vực này phải phụ thuộc vào EVN.
Tóm lại, độc quyền là hiện tượng kinh tế phức tạp với nhiều nguyên nhân và ảnh hưởng đến thị trường. Việc hiểu rõ về độc quyền giúp chúng ta nhận thức được những tác động của nó đối với nền kinh tế và xã hội.
Độc quyền có những đặc điểm nổi bật sau đây:
Những đặc điểm này giúp xác định rõ ràng cấu trúc và hoạt động của thị trường độc quyền, đồng thời cũng chỉ ra những tác động tiêu cực mà nó có thể gây ra đối với nền kinh tế và người tiêu dùng.
Ví dụ về độc quyền ở Việt Nam
Tại Việt Nam, chỉ có tổng công ty điện lực Việt Nam (EVN) được nắm giữ hệ thống truyền tải điện. Điều này có nghĩa là các công ty điện lực khác đều phải phụ thuộc vào EVN nếu muốn kinh doanh về mảng này.
Theo Điều 4 Nghị định 94/2017/NĐ-CP, Nhà nước Việt Nam thực hiện độc quyền nhà nước với 20 loại hàng hóa, dịch vụ khác nhau, trong đó có:
